عنوان خبر :

مدیریت بهینه سازی مصرف انرژی و راهکارهای آن

منبع خبر :

سایت صما

تاریخ خبر :

بیست و نهم شهریور 93

نایب رییس دوم سازمان نظام مهندسی یزد  در تشریح مدیریت بهینه سازی مصرف انرژی و راهکارهای آن گفت :

در قرن حاضر، به دلیل پیچیدگی و تحولات روزافزون جامعه جهانی، انرژی نقش اساسی در اقتصاد و سیاست كشورها ایفا می‌كند و پیش‌بینی دقیق چشم‌انداز بخش انرژی و اتخاذ استراتژی مناسب از اركان اصلی حفظ ثبات و قدرت سیاسی و اقتصادی هر كشور است.

امروزه عمده مصرف انرژی کشور ما در بخش های مختلف مرتبط با ساختمان از جمله حمل و نقل شهری متاثر از شهرسازی، انرژِی مصرفی داخل ساختمان متاثر از معماری و تاسیسات ساختمان و یا صنایع مرتبط با آن نظیر سیمان و فولاد و... بوده و بدلیل بهره وری پایین شاهد رشد فزآینده و روز افزون آن هستیم. ابوالفضل اسدی، نائب رئیس دوم سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار «صما» از مصرف بی رویه انرژی در ایران و بررسی چگونگی مصرف بهینه سخن می گوید که شرح این گفتگو در مطلب زیر آمده است.

تعریف بهینه سازی مصرف انرژی از دیدگاه شما چیست و متولیان بهینه سازی چه کسانی هستند؟

برای تامین انرژی مصرفی دو گزینه داریم یکی توسعه و گسترش منابع تولید انرژی یا به عبارت ساده تر مدیریت عرضه که تاکنون به دلایل مختلف بیشتر به آن پرداخته ایم.

گزینه دوم بهینه سازی انرژی و بالا بردن بهره وری سمت مصرف یا مدیریت سمت تقاضاست که متاسفانه در کشور ما بنا بدلایل مختلف کمتر مورد توجه قرار گرفته که امروزه نیاز ضروری کشور بوده و ناگزیریم با استفاده از توانمندی صاحب نظران این حوزه در صنعت و دانشگاه و تجربه کشورهای پیشرفته، راهکارهای مختلف برای بهینه سازی مصرف انرژِی را ارائه و اجرا نماییم.

مباحث بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان را می توان در سه پله اساسی تعریف نمود که براساس اولویت هزینه فایده، به ترتیب موارد ذیل است:

الف- تغییر عادات وشیوه ها

ب- بهره وری انرژی    

ج- استفاده از انرژیهای تجدید پذیر

قابل ذکر است كه متولیان بهینه سازی مصرف انرژی تنها مردم ومصرف کنندگان نیستند، بلکه وظیفه بهینه سازی به عهده مردم، نهادهای مجری ومتولی(ازجمله وزارت نفت، راه و شهرسازی، نیرو، شهرداری ها و سازمان های نظام مهندسی و ...) و نهادهای قانونگذار است، که هرکدام به سهم خود وظیفه بهبود وضعیت مصرف انرژی وکاهش شدت انرژی را دارند. مردم ومصرف کنندگان با اقدامات سمت تقاضا، نهادهای متولی با افزایش نظارت وتدوین استانداردها و دستورالعمل های بهینه سازی و نهادهای قانونگذار با راهکارهای حمایتی، نظیر تخصیص یارانه و  وام می توانند به نوبه خود در بهینه سازی مصرف انرژی موثر باشند.

ضرورت واهمیت توجه به مدیریت انرژی درساختمان چیست؟

این موضوع از دو دیدگاه ملی و فردی قابل بررسی است. در دیدگاه ملی، سرانه مصرف برق خانگي كشور حدود 3 برابر استاندارد جهاني و سرانه مصرف گاز خانگي كشور حدود 4 برابر متوسط مصرف جهاني است، که تا بیست سال آینده همه تولیدات داخلي نفت و گاز كشور جوابگوي مصرف نبوده و ناچار به واردات نفت‌خام و گاز هستيم.یکی از دلایل اصلی مصرف بی رویه درکشور، پایین بودن قیمت حامل های انرژی بوده که اگر میزان یارانه‌ حامل های انرژی‌ به خوبی اختصاص یابد، می‌تواند موجب منافع بلندمدت اقتصادی و زیست‌محیطی از جمله بهبود سلامت، افزایش فرصت‌های شغلی با هزینه ای به مراتب کمتر و دسترسی آیندگان به انرژی و افزایش امنیت آن شود.

مصرف انرژی باعث آلایندگی محیط زیست وگرم شدن زمین می شود در طول ۷۰سال گذشته گرم‌تر از هر زمان دیگری در هزاره دوم بوده است. از دیگر عوامل ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی، بحران کمبود آب درکشور است. مصرف انرژی تقریبا رابطه مستقیمی با مصرف آب دارد بطوری که با بهینه نمودن مصرف انرژی شاهد کاهش مصرف آب نیز خواهیم بود.

از دیدگاه فردی، بهینه سازی مصرف انرژی درساختمان باعث کاهش حدود 60 درصدی در مصرف حامل های انرژی (هزینه های جاری)کاهش 50 درصدی در ظرفیت تجهیزات سرمایشی و گرمایشی (سرمایه گذاری اولیه)خواهد شد. در ضمن باعث افزایش آسایش و راحتی ساکنین ساختمان نیز خواهد بود. همچنین مدیریت مصرف انرژی باعث کاهش تولید آلاینده های زیست محیطی وحفظ سلامتی افراد جامعه می شود.

وضعیت فعلی استانداردها ومقررات ملی ساختمان درخصوص بهینه سازی مصرف انرژی درساختمان چیست؟

مطابق با ماده 33 قانون نظام مهندسی كشور مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان ها بر عهده وزارت مسكن و شهرسازی است. مبحث 19 مقررات ملی مربوط به صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان است. اين فصل از مقررات ملي ساختمان، ضوابط طرح, محاسبه و اجراي عايق کاري حرارتي جداره های ساختمان و سيستم هاي تاسيساتي گرمايشي، سرمايشي، تهويه، تهويه مطبوع، تامين آب گرم مصرفي و روشنايي الکتريکي در ساختمانها را تعيين مي­کند.

همچنین استانداردهای برچسب انرژی ساختمانهای مسکونی وغیر مسکونی به شماره های 14253 و14254 نیز تدوین شده که معیار بسیار مناسبی برای مقایسه واندازه گیری شاخص انرژی مصرفی ساختمانها می باشد.

در رابطه با تغییر عادات وشیوه ها به عنوان اولویت راهکارهای کاهش مصرف انرژی توضیح بیشتری دهید؟

تغییر عادات وشیوه ها حيطه وسيعي از موارد را در بر مي‌گيرد به عنوان مثال یکی از عواملی که نقشی تعیین کننده برمیزان انرژی سالیانه مصرفی یک ساختمان دارد، دمای متوسط فضاهای کنترل شده است. دمای آسایش درزمستان درفضاهای کنترل شده دمایی بین 18 تا 20درجه است که متاسفانه به دلیل الگوی مصرف غلطی که درکشور حاکم است دراغلب موارد دمای فضای کنترل شده بیش از25 درجه است. با کاهش هر درجه فضاهای داخلی ساختمان حدود 6 درصد درمصرف سوخت صرفه جویی خواهد شد. همچنین بهره گیری از نور طبیعی خورشید علاوه بر کاهش مصرف انرژی (روشنایی وبارگرمایشی درزمستان)باعث بهبود شرایط محیط زندگی(بهره وری بیشتر، کیفیت نور فضاهای داخلی، سلامت پوست و...) خواهد شد.

راهکارهای دارای هزینه کم و متوسط برای بهبود مصرف انرژی درساختمان چیست؟

راهکارهای مختلفی بر اساس اولویت هزینه فایده برای بهینه سازی مصرف انرژی پیشنهاد می شود که عايق‌كاري مناسب دیوارهای خارجی، سقف، کف ساختمان، نصب پنجره‌های دوجداره با قابهای فلزی ترمال‌بریك، چوبی و یا PVCاستاندارد ((UPVCوعایق‌كاری كانالهای هوا، لوله‌های تاسیسات و سیستم تولید آب‌گرم در ساختمانها مندرج در مبحث 1، یکی از موثرترین و سریعترین راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی درساختمانها می باشد. برای تسریع و تسهیل در فعالیتها، تدوین و تکمیل دستور العمل ها و جزییات دقیق و نحوه اجرای عایق کاری حرارتی در نماها و سقفهای مختلف با استفاده از مصالح مناسب، بالابردن اهمیت موضوع انرژی برای دست اندرکاران و مردم از طرق مختلف از جمله اطلاع رسانی و آموزش مستمر طراحان، ناظرین و مجریان برای اجرای دقیق عایق کاری حرارتی از اولویت فعالیتهای مرتبط با موضوع است.

بررسی های انجام شده در ساختمان ها، نشانگر آن است که با صرف هزینه ای کمتر از 4% هزینه ساخت وساز، جهت عایق کاری سقف، دیوار، کف و نصب پنجره دو جداره می توان مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش ساختمان را به ترتیب حدود 25٪، 15% ، 5% و 15% کاهش داد. که منتج آن کاهش هزینه سرمایه گذاری تاسیسات سرمایش و گرمایش و کاهش هزینه های جاری ساختمان می باشد. که به نسبت سایر راهکارهای بخش تامین انرژی، اشتغال بیشتری به همراه خواهد داشت.

همچنین با توجه به اینکه درنماهای جنوبی شدت تابش دراوقات گرم سال به کمترین حد و در اوقات سرد سال به بیشترین حد می رسد به همین علت دربخش اعظم اقلیم های کشور باید سعی شود در نمای جنوبی بیشترین میزان جدارهای نورگذر و در نماهای شمالی، شرقی و غربی کمترین میزان جدارهای نورگذر درنظر گرفته شود و باید جهت ساختمانها به سمت شمالی –جنوبی ساخته شود تا بهترین شرایط بهره گیری از نورخورشید دراکثر اوقات سال وجود داشته باشد.

شاخص­ مصرف انرژی در ساختمان چیست وکشور ما درمقایسه با کشورهای دیگر چه جایگاهی دارد؟

غالباً به منظور مقایسه میزان مصرف انرژی یک ساختمان با سایر ساختمان­های مشابه خود به روش بهینه کاوی(Benchmarkingو یا با شرایط استاندارد، از شاخص­های مفيدي استفاده می­گردد، از جمله شاخص تعریف شده برای این منظور شاخص مصرف ویژه انرژی يا شاخص کارآیی انرژی  است که از تقسیم مصرف انرژی کل ساختمان دریک سال به متراژ زیر بنا به دست می آید. به همین منظور برچسب انرژی درساختمانها می بایست فراگیر شود. یکی از اهداف الصاق برچسب های انرژی، افزايش سطح آگاهی افراد نسبت به میزان مصرف انرژی ساختمان است. در برچسب انرژی، رده‌هاي انرژی مصرفي ساختمان ازA تاG درجه بندی شده است. به طوری که ردهA نشان دهنده بیشترین بازدهی و ردهG نشان دهنده کمترین بازدهی است.

چگونه می توانیم یک ساختمان را از منظر مصرف انرژی مورد ارزیابی قرار دهیم؟

 ممیزی انرژی روشی برای ارزیابی انرژی مصرفی ساختمانهای درحال بهره برداری است که طی آن با انجام سلسله اقداماتی می­توان مقادیر مصرف انواع حامل­های انرژی و موقعیت­های این مصارف را در محل­های مصرف و به تفکیک مصرف کنندگان انرژی مشخص نمود و در نهایت نیز با روش مقایسه­ای نسبت به شناسایی و ارزیابی وضعیت انرژی ساختمان پرداخت. هدف از انجام ممیزی انرژی تعیین مقادیر مصرف و شاخص­های انرژی برای بخش­های مختلف در ساختمان، شناسایی فرصت­های بهینه­سازی و کاهش مصرف انرژی و در نهایت ارزیابی فنی و اقتصادی اجرای راهکارهای مؤثر در دستیابی به صرفه­جویی در مصرف انرژی می باشد.

دنیا در حال رشد سهم استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر است نظر شما درباره استفاده از انرژیهای مذکور در ایران چیست؟

 انرژی خورشیدی یکی از نویدبخش ترین منابع انرژی تجدید پذیر است که در حال حاضر در دنیای امروز استفاده می شود. ادغام منابع انرژی تجدید پذیر با شبکه های سنتی برق با مزایایی روبروست؛ به دلیل در دسترس بودن نور خورشید، سهولت نصب و همچنین سازگاری با محیط زیست (بدون انتشار گازهای آلاینده و بدون حرکت و سر و صدا)، آبگرمکن های خورشیدی و سامانه مولد فتوولتائیک را می توان به راحتی بر روی پشت بام ساختمان ها در شهر و روستا نصب نمود که محل مصرف بخش عمده ای از انرژی می باشد.

میزان انرژی‌ که خورشید در مدت زمان «یک ساعت» به زمین ارزانی می‌دارد، معادل انرژی مورد نیاز تمام انسان‌ها در طول یک سال است؛ در ساختمانهای سبز( Zero Energy) نیز پس از درنظر گرفتن تمامی موارد کاهش اتلاف انرژی درساختمان نظیر عایقکاری، مصالح مناسب و...مابقی انرژی مورد نیاز از انرژی های تجدید پذیر مانند خورشید استفاده می شود.

برآوردها حاکی از آن است که مولدهای خورشیدی محدودی در کشور نصب شده است. این در حالی است که در آلمان که شدت تابش آن حدود ۵۰درصد ایران است و پیک آن نیز در زمستان است و مولدهای خورشیدی کمک چندانی به کاهش پیک بار نمی‌کنند، بیش از ۳6۰۰۰مگاوات مولد خورشیدی نصب شده است.

با افزایش بار سرمایشی در سال‌های اخیر، پیک بار مصرف برق در ساعت‌های میانی روز رخ می‌دهد. بار سرمایشی بر خلاف بار روشنایی رشدی سریع‌تر داشته و در سال‌های آینده همچنان شاهد افزایش پیک بار روز خواهیم بود. یکی از راه‌های کنترل پیک بار روز، استفاده از مولدهای خورشیدی است که در زمان پیک بار شبکه بیشترین میزان تولید را دارند و به این ترتیب می‌توانند کمک بسیاری به کاهش پیک بار روز بنمایند.

به عنوان سوال آخر، آینده بهینه سازی مصرف انرژی و توسعه انرژی های تجدید پذیر را چگونه ارزیابی می کنید؟

روند بهینه سازی انرژی در دنیا از دهه 1970 شروع شد ودرگام اول بهینه سازی مصرف انرژی درساختمان ها هدف گذاری شد به نحوی که هم اکنون مصرف انرژی ساختمان ها در کشورهای پیشرفته دنیا حدود 30 کیلووات ساعت بر متر مربع در سال است. درمقایسه، مصرف انرژی اکثر ساختمان ها درکشور ما در رده E  به بعد(مصرف انرژی بیش از 250 کیلووات ساعت بر متر مربع درسال) قرار دارند. ابتدا می بایست با راهکار های کم هزینه مانند آموزش، تغییر دمای آسایش و... وراهکارهای با هزینه متوسط نظیر عایق کاری ساختمان مصرف انرژی یک ساختمان را درحد استاندارد کاهش دهیم سپس خالص مصرفی را از منابع تجدید پذیر تامین کرده وراهکارهای هوشمند سازی ساختمان را پیگیری نمود.

اقدامات ذکر شده فوق راهکارهای بهینه سازی قابل انجام توسط مصرف کننده انرژی ومتولیان انرژی می باشد. ولی نهادهای قانونگذار نیز می توانند با تدوین دستورالعملهای حمایتی انجام راهکارهای فوق را تسریع نمایند.